I. NGUYÊN TẮC PHÒNG, CHỐNG TÁC HẠI THUỐC LÁ
- Tập trung thực hiện các biện pháp giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá kết hợp kiểm soát để từng bước giảm nguồn cung cấp thuốc lá.
- Chú trọng biện pháp thông tin, giáo dục, truyền thông để nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá giảm dần tỷ lệ sử dụng.
- Thực hiện việc phối hợp liên ngành, huy động xã hội và hợp tác quốc tế trong phòng, chống tác hại của thuốc lá.
- Bảo đảm quyền của mọi người được sống, làm việc trong môi trường không có khói thuốc lá và được thông tin đầy đủ về tác hại của thuốc lá.
II. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG PHÒNG, CHỐNG TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ
- Được sống, làm việc trong môi trường không có khói thuốc lá.
- Yêu cầu người hút thuốc lá không hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá.
- Vận động, tuyên truyền người khác không sử dụng thuốc lá, cai nghiện thuốc lá.
- Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xử lý người có hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá.
- Phản ánh hoặc tố cáo cơ quan, người có thẩm quyền xử lý hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá.
III. CÁC HÀNH VI BỊ NGHIÊM CẤM
- Sản xuất, mua bán, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá giả, sản phẩm được thiết kế có hình thức hoặc kiểu dáng như bao, gói hoặc điếu thuốc lá; mua bán, tàng trữ, vận chuyển nguyên liệu thuốc lá, thuốc lá nhập lậu.
- Quảng cáo, khuyến mại thuốc lá; tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng dưới mọi hình thức.
- Tài trợ của tổ chức, cá nhân kinh doanh thuốc lá, trừ trường hợp quy định tại Điều 16 của Luật PCTHTL.
- Người chưa đủ 18 tuổi sử dụng, mua, bán thuốc lá.
- Sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá.
- Bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi.
- Bán thuốc lá bằng máy bán thuốc lá tự động; hút, bán thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm.
- Sử dụng hình ảnh thuốc lá trên báo chí. Vận động, ép buộc người khác sử dụng thuốc lá.
IV. TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ
- Theo WHO: sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm, kêu gọi các quốc gia thúc đẩy các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá tới sức khỏe, đồng thời để hạn chế rác thải gây ô nhiễm môi trường.
- Mỗi năm, sử dụng thuốc là nguyên nhân gây tử vong của hơn 40.000 người VN, tức khoảng hơn 100 người/ngày. Con số này sẽ tăng lên thành 70.000 người vào năm 2030
- Tỷ lệ hút thuốc lá của thanh thiếu niên VN: vẫn ở mức cao và độ tuổi bắt đầu hút thuốc lá ngày càng trẻ. Có 43,6% nam thanh thiếu niên cho biết đã từng hút thuốc với độ tuổi trung bình khi bắt đầu hút thuốc lá là 16,9. Trong số những nam thanh niên đã từng hút thuốc, có tới 71,7% hiện nay vẫn đang hút (SAVY2).
V. CÁC LOẠI VÀ TÁC HẠI THUỐC LÁ THẾ HỆ MỚI
- Thuốc lá điện tử chứa nicotine (Electronic nicotine delivery systems-ENDS)
+ Được gọi tên khác như E-cigarette, Vape hay bút Vape, bút Hookah, xì gà điện tử (e-cigars).
+ ENDS sử dụng pin để nung nóng một loại dịch chứa nicotine (e-liquid) tạo ra khí aerosol người sử dụng sẽ hít vào. Trong dung dịch thuốc lá điện tử thường có các chất tạo mùi và được pha trong chất Propylene Glycol và/hoặc Glycerin (đóng vai trò dung môi cho nicotine).
+ Hợp chất chứa: nicotine, propylene glycol, glycerin, và chất tạo hương vị (có hơn 15.500 loại hương vị khác nhau, trong đó nhiều loại có chứa chất độc).
+ Một số rất ít thuốc lá điện tử không chứa nicotine.
+ Các loại hương vị khác nhau là yếu tố hấp dẫn người sử dụng thuốc lá điện tử và cũng có thể là yếu tố thúc đẩy thanh thiếu niên thử thuốc lá điện tử và nghiện nicotine.
- Thuốc lá điện tử không chứa nicotine (Electronic non-nicotine delivery systems -ENNDS): ENNDS có cơ chế hoạt động tương tự ENDS, nhưng không chứa nicotine.
Theo WHO thì “Trên thực tế một số sản phẩm thuốc lá điện tử công bố không chứa nicotine nhưng sau khi kiểm tra vẫn tìm thấy nicotine trong sản phẩm này”
+ Rất khó kiểm soát được chất tẩm ướp vào thuốc lá có độc hại hay không. Ngoài ra, ở một số nước ENDS đã trộn cả ma túy đã được cấm ở các nước khác (chất cannabis).
+ Người hút dễ phơi nhiễm các chất độc gây bệnh ung thư, tim mạch, hô hấp, ảnh hưởng đến phát triển trí não, bị tổn thương nặng do pin của các thiết bị trong ENDS nổ.
+ Ngoài ra, có nhiều trẻ bị tổn thương phổi do hút ENDS, số ít em đã tử vong vì hội chứng này.
- Thuốc nung nóng (HTPs)
Thuốc lá nung nóng là thiết bị điện tử sử dụng pin để làm nóng sợi thuốc lá tới nhiệt độ nhất định hoặc kích hoạt thiết bị có chứa sợi thuốc lá, tạo ra sol khí chứa nicotine và các chất phụ gia tạo hương vị cho người dùng hít vào.
- Các hóa chất động hại có trong thuốc nung HTPs:
+ Hoá chất hữu cơ dễ bay hơi
+ Hydrocacbon thơm đa vòng
+ Acetaldehyde
+ Kim loại nặng
+ Nicotine
+ Formaldehyde
+ Carbon monoxide
VI. KHUYẾN CÁO CỦA WHO:
- HTPS có an toàn hơn thuốc lá thông thường?
Hiện không có bằng chứng HTPs ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống.
Một số nghiên cứu do ngành công nghiệp thuốc lá tài trợ đã tuyên bố rằng có giảm
sự hình thành và tiếp xúc với các thành phần có hại có khả năng gây hại so với thuốc lá. Tuy nhiên, hiện không có bằng chứng cho thấy rằng việc giảm tiếp xúc với các hóa chất này sẽ trở nên giảm nguy cơ ở người. Do đó, bổ sung các nghiên cứu độc lập sẽ được yêu cầu chứng minh các tuyên bố về giảm rủi ro/ tác hại.
- HTPs có an toàn cho người hít thụ động không?
Hiện tại, cũng không có đủ bằng chứng về những tác động tiềm tàng của khí thải đã qua sử dụng do HTPs sản xuất.
Các nghiên cứu độc lập là cần thiết để đánh giá rủi ro gây ra cho người ngoài tiếp xúc với khí thải thải ra từ HTPs.
- WHO khuyến cáo gì?
Tất cả các hình thức sử dụng thuốc lá đều có hại, bao gồm HTPs. Thuốc lá vốn độc hại và chứa chất gây ung thư ngay cả ở dạng tự nhiên của nó.
VII. KHUYẾN CÁO CỦA CDC VỀ HTPs:
Việc sử dụng bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào kể cả các sản phẩm thuốc lá đã được đun nóng đều có hại, đặc biệt là đối với thanh niên và phụ nữ mang thai, cũng như những người lớn không sử dụng sản phẩm thuốc lá.
Bất kể được đốt nóng bằng ngọn lửa hay điện tử, các sản phẩm thuốc lá được đốt nóng đều chứa nicotine.
Nicotine rất dễ gây nghiện và là chất độc đối với bào thai đang phát triển.
Tiếp xúc với nicotine cũng có thể gây hại cho não đang phát triển của trẻ vị thành niên
Bộ não tiếp tục phát triển cho đến khoảng 25 tuổi:
- Sử dụng nicotine ở tuổi vị thành niên có thể gây hại cho các bộ phận của não kiểm soát sự chú ý, học tập, tâm trạng và kiểm soát xung động.
- Sử dụng nicotine ở tuổi vị thành niên cũng có thể làm tăng nguy cơ cho nguy cơ tương lai nghiện các chất gây nghiện khác.
VIII. TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ ĐỐI VỚI NGƯỜI HÚT THỤ ĐỘNG
- Có sự phơi nhiễm nicotine ở những người không sử dụng thuốc lá tiếp xúc với khói từ thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.
- Triệu chứng thường gặp ở người tiếp xúc thụ động với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng gồm khó thở, kích ứng mắt, nhức đầu, buồn nôn và đau họng hoặc kích thích họng. ' '
- Hít phải các chất độc hại như nitrosamines, aldehydes, carbon monoxide... trong khói của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng cũng có nguy cơ mắc ung thư và tăng nguy cơ tim mạch, đột quỵ.
- Trẻ em là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất bởi khói thuốc lá điện tử và khói thuốc lá nung nóng. Bằng chứng cho thấy chỉ một lượng nhỏ khói thuốc lá điện tử và thuốc là nung nóng cũng tác động tới sự phát triển của não bộ và phổi của trẻ em.
- Phụ nữ có thai đặc biệt dễ bị tác động bởi nicotine trong khói thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Các nguy cơ có thể gồm: sinh thiếu tháng, trẻ sinh ra thiếu cân, thai lưu, dị dạng phát triển não và phổi, hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh.
- IX.LỢI ÍCH CỦA VIỆC NGỪNG HÚT THUỐC:
- Giảm mắc các loại bệnh nan y và giảm tích tụ độc trong cơ thể.
- Tiết kiệm khá lớn chi phí
- Cải thiện được vẻ đẹp của cơ thể, người hút thuốc lá thường có hơi thở có mùi và răng bị xỉn màu, dễ mắc bệnh ợ chua.
- Hạn chế rụng tóc, bạc tóc: người hút thuốc lá có nguy cơ rụng tóc, tóc mau gãy và bạc nhanh hơn 3-6 lần, tỷ lệ hói đầu gấp 2 lần so với người không hút thuốc lá.
- Việc từ bỏ thuốc lá sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh trầm cảm và giảm tỷ lệ mắc bệnh cho những người thân trong gia đình do phải hút thuốc lá thụ động.
- Cải thiện, thị lực và trí nhớ: người hút thuốc sẽ có nguy cơ mắc bệnh thoái hóa hoàng điểm cao gấp 2 lần so với người không hút thuốc lá. Hút thuốc lá chính là thủ phạm gây giảm sút trí nhớ, nhanh chóng làm cho con người ta già đi, giảm sức khỏe và chức năng miễn dịch.
- Giảm tác hại ảnh hưởng tới chức năng sinh sản: nghiện thuốc lá sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng sinh con. Ở nam giới sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh suy giảm cương cứng, giảm lượng tinh trùng. Ở phụ nữ sẽ làm giảm khả năng rụng trứng và thụ thai.
- Làm chậm sự phát triển của giai đoạn HIV sang AIDS, người bị nhiễm HIV mà hút thuốc lá thì sẽ làm tăng sự phát triển của bệnh sang giai đoạn AIDS. Chính thuốc lá sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe và làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể.
- Bảo vệ môi trường, bỏ thuốc lá sẽ bảo vệ môi trường, làm giảm rủi ro do hỏa hoạn, giảm được các chất gây ra hiệu ứng nhà kính.